Wat is biologisch-dynamische landbouw?

Het boerenbedrijf dat wij voor ogen hebben, is een boerderij die zich erop richt om planten, dieren en mensen naar hun eigen aard en kwaliteit te verzorgen. Dit heet biologisch-dynamische landbouw, kortweg biodynamische of bd-landbouw. Een bd-boer neemt een stuk grond in cultuur met als doel om iets aan de aarde toe te voegen, in plaats van er alleen maar aan te onttrekken.

Mijn man volgde de agrarische opleiding voor biodynamische landbouw aan de Aeres-Warmonderhof in Dronten. Hij liep stage bij Nederlandse bd-boerderijen en wil nu aan de slag met zijn eigen bedrijf in Frankrijk. Wát biodynamisch precies in de praktijk betekent zullen we de komende jaren zelf gaan ondervinden en hierover zal ik op deze website schrijven.

Natuurlijk evenwicht

De essentie van landbouw is het produceren van gezonde voeding die mensen nodig hebben om fysiek en mentaal goed te functioneren. Belangrijkste basis voor gezond voedsel is de bodem waarop gewassen groeien. Een gezonde structuur en een rijk bodemleven worden versterkt en opgebouwd door dierlijke mest, compost, een rijke vruchtwisseling en de toepassing van preparaten (hierover volgt later meer).

Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van materialen en producten uit het eigen systeem, zonder toevoeging van chemische middelen. Een biodynamische boerderij is daarom meestal een gemengd bedrijf, zodat het vee voer van eigen bodem kan eten en hun mest gebruikt kan worden op de gewassen, om de bodemvruchtbaarheid te verbeteren. De bd-landbouw is van zichzelf dus een kringloop-landbouw, dé landbouwvorm van de toekomst zoals Minister Carola Schouten bepleit.

Verschil met biologisch

De biodynamische landbouw gaat een stap verder dan de biologische landbouw door hogere eisen te stellen aan dierenwelzijn, gesloten kringlopen, vitaliteit en biodiversiteit. Een belangrijk verschil zit bijvoorbeeld in het zoveel mogelijk behouden van het eigen karakter van dieren en planten. En dit merk je terug in de smaak en vitaliteit van producten. Er wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van vrije rassen, waarmee boeren zelf kunnen kweken of fokken.

Kippen leven in de natuur niet zonder hanen. Biodynamische kippen dus ook niet. De hanen zorgen voor een natuurlijke sociale samenhang en daardoor is er minder stress in de toom. Dat geeft een vitalere kip met goede eieren of vlees. Een varken leeft in de natuur niet van sojabrokjes maar wil wroeten en grazen en ruwvoer zoeken, dus die ruimte krijgen ze in de biodynamische landbouw. Een plant leeft van meer dan alleen mineralen, dus zorgen we dat het land vruchtbaar blijft door een ruime vruchtwisseling, gebruik van dierlijke mest of compost en groenbemesters.” (Bron: Aeres Warmonderhof )

Ontstaan

Biodynamische landbouw is de oudste biologische landbouw methode. Na de Eerste Wereldoorlog ontstond er bezorgdheid over de opkomst van de industriële landbouw en de uitvinding van kunstmest. Er werden steeds meer chemische bestrijdingsmiddelen ingezet en de kwaliteit van de bodem en de biodiversiteit gingen hierdoor ernstig achteruit. Op verzoek van bezorgde boeren gaf Rudolf Steiner (grondlegger van de antroposofie) in 1924 een serie voordrachten die later bekend werden als de ‘Landbouwcursus’. Die cursus wordt gezien als de basis van de biologisch-dynamische landbouw.

De boerderij als deel van het grote geheel

Biodynamische landbouw beschouwt een landbouw bedrijf als een levend organisme: alle onderdelen van het bedrijf zijn met elkaar verbonden en oefenen invloed op elkaar uit. Ook de boer zelf is onderdeel van het organisme en oefent invloed uit op het systeem.

Het is eigenlijk een heel oude vorm van landbouw, en zoals ik me die herinner van de boekjes uit mijn kleutertijd: een boerenerf met kippen en varkens, in de wei lopen koeien of schapen, er is een moestuin, een boomgaard, een bijenkorf en een akker met groenten.

Door die verdeling van veeteelt, fruitteelt, akkerbouw en bebouwing ontstaat er een harmonie tussen de mensen, dieren en de gewassen waardoor het geheel meer wordt dan de losse eenheden. De kans op ziekten en plagen wordt hierdoor verkleind.

Werken met de ritmes van de natuur en de planeten

Een plant staat met zijn wortels in de aarde en groeit naar het licht. Het leeft met de ritmes van dag en nacht, de seizoenen en de invloeden van de zon en maan. Een paardenbloem of madeliefje bijvoorbeeld, sluit zich als het donker wordt en gaat weer open als de zon opkomt. Niet voor niets groeit een bepaald gewas alleen op een bepaald moment in het jaar. In de lente en zomer staat de zon hoger aan de hemel en ontvangt de aarde meer warmte en licht. Groei en rijping komen tot stand door de warmte van de zon. De planten ontwikkelen bladeren, bloemen en zaden. Ze zijn uitbundig in hun groei en het gonst er van leven. Je zou kunnen zeggen dat de aarde daarmee levenskracht in- en uitademt. In de herfst en de winter komt de zon steeds lager aan de hemel te staan en krijgen planten steeds minder warmte en licht. De bladeren verkleuren, vallen, en worden weer opgenomen door de aarde.

De ‘dynamische’ kant zit hem (voor zover ik zelf nu begrijp) het feit dat de bd-landbouw niet alleen naar regenval en zonuren kijkt voor de groei van gewassen, maar ook naar de invloeden van ons planetenstelsel. Kijk bijvoorbeeld naar de invloed van de aantrekkingskracht en de stand van de maan op het water op aarde, dan zie je eb en vloed ontstaan. De kracht van de maan werkt ook door in het water dat in de grond zit, waardoor planten sneller groeien bij volle maan. Naast de zon en de maan hebben ook de planeten Venus, Mars, Mercurius en Saturnus invloed op het leven op aarde. De bd-landbouw werkt met deze krachten uit de kosmos door te kijken naar de stand van de planeten wanneer er bijvoorbeeld gezaaid, gesnoeid of bemest moet worden. Ook gebruikt men preparaten die ‘gedynamiseerd’ worden. Wanneer wij deze preparaten gaan maken en gebruiken, zal ik hier meer over vertellen!

Wil je meer weten of heb je vragen over de biodynamische-landbouw? Stuur me je vraag hieronder en ik zal proberen hier een volgende keer over te schrijven!

Voor deze blogpost heb ik de volgende bronnen gebruikt: